Zespół Nagera

Nazwa choroby: Zespół Nager

Synonimy: zespół żuchwowo-twarzowy Nager (ang. Nager acrofacial dysostosis syndrome, NAFD, przedosiowa dyzostoza kończyn, dyzostoza kończynowo-twarzowa Nager, dyzostoza żuchwowo-twarzowa z przedosiowymi wadami kończyn)  

OMIM: 154400

ORPHA kod: 245

ICD-10: Q75.4

Definicja choroby  

Zespół Nager  (NAFD) jest to rzadka, genetycznie uwarunkowana choroba z grupy dyzostoz kończynowo-twarzowych. Zespół objawia się głównie nieprawidłowym rozwojem twarzoczaszki, rąk i przedramion i jest podobny fenotypowo do zespołu Tracher-Collinsa  ( OMIM 154500, 248390, 613717, 618939, ORPHA 861) i niektórych innych dyzostoz.  

Etiologia. Podłoże genetyczne. Sposób dziedziczenia  

Zespół Nager dziedziczony jest w sposób autosomalny dominujący. W około 60% przypadków za wystąpienie NAFD odpowiedzialna jest mutacja w genie SF3B4, znajdującym się na długim ramieniu chromosomu 1 w rejonie q21. Gen ten koduje białko SAP49, które jest  komponentem aparatu składania RNA (splicingu) odpowiedzialnym za kontrolę ekspresji genów na etapie wczesnej embriogenezy, podczas kształtowania się drugiej i trzeciej kieszonki skrzelowej oraz zawiązków kończyn. U pozostałej części chorych nie jest znana przyczyna wystąpienia zespołu, w większości występuje on w rodzinach sporadycznie.  

Epidemiologia  

Dotychczas opisano około 100 przypadków zespołu Nager. Częstość występowania jest nieznana.  

Opis kliniczny  

Główne objawy NAFD to głęboki niedosłuch typu przewodzeniowego będący następstwem nieprawidłowego wykształcenia się struktur uszu i jamy ustnej. Charakterystyczne są wady rozwojowe twarzy, w tym żuchwy: hipoplazja rejonu jarzmowego i/lub szczęki, mała żuchwa, rozszczep podniebienia twardego, rozszczep lub brak podniebienia miękkiego, rzadko z rozszczepem wargi, a także atrezja nozdrzy tylnych, wysoki grzbiet nosa, zarośnięcie zewnętrznego kanału słuchowego, nisko osadzone często zrotowane ku tyłowi uszy, wyrostki przyduszne, skośno-dolne ustawienie szpar powiekowych, opadające powieki, całkowity lub częściowy brak rzęs dolnej powieki, rozszczep powieki oraz nisko schodząca linia włosów opadająca ze skroni aż na policzki. Opisywany bywa niedorozwój krtani i nagłośni. Wady w zakresie kończyn górnych, to: niedorozwój lub całkowity brak kciuka czasami z brakiem kości promieniowej, trójpaliczkowy kciuk lub inne wady palców, zrost kości promieniowej i łokciowej, ograniczenie wyprostu w stawie łokciowym, skrócenie przedramion. Możlwe są też wady w zakresie kończyn dolnych. Rozwój intelektualny większości pacjentów jest prawidłowy,  u 5-10% występuje różnego stopnia niepełnosprawność intelektualna. Do rzadkich objawów należą: małogłowie, wodogłowie (z powodu zwężenia wodociągu mózgu), drobnozakrętowość mózgu, ankiloza, klinodaktylia i syndaktylia, stopa końsko-szpotawa, niedorozwój żeber, wady kręgów szyjnych, wady układu moczowo-płciowego, choroba Hirschsprunga, pokrzywka barwnikowa.

Diagnostyka  

Rozpoznanie NAFD stawiane jest na podstawie badania fizykalnego, radiologicznego oraz potwierdzenia obecności mutacji w genie SF3B4. Podejrzenie zespołu można ustalić już prenatalnie na podstawie badania ultrasonograficznego uzupełnionego o badanie molekularne. Zespół Nager należy różnicować z dyzostozą żuchwowo-twarzową (zespół Treacher-Collinsa), zespołem pozaosiowej dyzostozy kończynowo-twarzowej (zespół Miller), innymi dyzostozami żuchwowo- twarzowymi takimi jak: typ Catania, Palagonia, czy Rodriquez, dyzostozami żuchwowo-twarzowymi z małogłowiem oraz z zespołem Pierre’a Robina.

Leczenie  

Leczenie zespołu jest wyłącznie objawowe. U dziecka z NAFD istnieją wskazania dla wczesnego wykrywania niedosłuchu, regularnej opieki audiologicznej oraz zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej. Często występuje wczesna niewydolność oddechowa mogąca wymagać zastosowania tracheostomii oraz trudności związane ze znieczuleniem. Dzieci z NAFD, z powodu licznych wad twarzy, mają trudności w jedzeniu, dlatego mogą wymagać zastosowania zgłębnika dożołądkowego lub wykonania gastrostomii (PEG). Wymagana może być chirurgiczna rekonstrukcję rozszczepów i znacznego stopnia małożuchwia, a także korekta dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, leczenie stomatologiczne oraz ortodontyczne. Opóźniony rozwój mowy występuje wtórnie do niedosłuchu. Leczenie niedosłuchu opiera się na zastosowaniu aparatów słuchowych. Rehabilitacja obejmuje także terapię logopedyczną.  

Szczepienia ochronne

Brak przeciwskazań do szczepień ochronnych.

Zalecenia szczególne  

Konieczność poradnictwa rodzinnego.

Rokowanie  

Największa, wynosząca około 20%,  śmiertelność występuje okołoporodowo i związana jest z niewydolnością oddechową na skutek małożuchwia i wad podniebienia. Po okresie noworodkowym długość życia jest nieskrócona. Większość problemów zdrowotnych u dorosłych pacjentów wynika z dysfunkcji dróg oddechowych i dysfunkcji stawu skroniowo- żuchwowego.

Ważne strony internetowe

ORPHANET - Nager Syndrome

OMIM Nager Syndrome 154400

NCBI  

Rare Disease Database - Nager Syndrome

Ośrodki eksperckie  

Poradnie Genetyczne  

Ośrodki eksperckie chorób rzadkich  

Poradnie audiologiczne

Autor/autorzy opisu: 

Izabela Myślicka, Maria Giżewska, Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego SPSK NR 1 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie w Szczecinie, 

Data opisu 

20.05.2023

Zawarte informacje mają charakter ogólny. Decyzje dotyczące metod i sposobu leczenia podejmuje każdorazowo lekarz leczący pacjenta, w sposób dostosowany indywidualnie do aktualnych potrzeb danego pacjenta, omówiony i prowadzony przez lekarza. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2022 r. poz. 1731) lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.